Dibalik LEGENDA SANGKURIANG

LEGENDA SANGKURIANG

Dongeng atawa oge sok disebut legenda atawa sakakala

Sangkuriang mangrupakeun salah sahiji dongeng nu

paling kakoncara di tatar Sunda, malahan dongeng ieu

sumebar sanusantara, nu tangtu teu leupas jeung

kaSUNDAan.

Upama nilik dina jalanna carita, asa ku pamohalan

pisan kunaon karuhun Sunda nyieun dongeng nu teu

ilahar, jiga nu euweuh gawe nyawang teh sakahayang

rasa, malahan aya sabagean urang Sunda nu ngarasa era

jeung mungkin manghanjakalkeun ku ayana dongeng ieu,

sabab ngabalukarkeun datangna pamoyokan batur, majar

urang Sunda turunan Anjing (Si Tumang tea), urang

Sunda teu uni hayang ngawin ka indung. Tapi ke heula

ki dulur, didieu urang kudu lantip, da apan urang

percaya luluhur sunda lain jalma barodo, da’

sabodo-bodona oge maenya nepi ka boga pamikiran yen

jalma daek kawin jeung anjing kalayan ngahasilkeun

anak jalma, jeung piraku deui parahu bisa ngajadi

gunung mah. Sabalikna malah urang percaya ku

sababaraha bukti nu nganyatakeun yen luluhur Sunda

sugih ku pangarti, jembar ku pangabisa. Didieu tangtu

luluhur sunda /KARUHUN teh ngahaja nguji pangarti jeung ngadidik

turunanana sangkan motekar dina nalungtik naon

pimaksudeunana, jeung apan geus jadi kabiasaan yen

dina unggal carita ngandung siloka. Ku pinter-pinterna

dina nyusun carita nepikeun unggal carita karasana

hirup jeung jiga nu nyata ayana, kurang-kurangna

lantip mah dina ngalenyepanana bisa ngabalukarkeun

kasamaran. Geura hayu urang guar naon atuh harti eta

carita.

Ringkesan Carita :

Aya hiji putri raja di tatar Sunda nu geulis

kawanti-wanti endah kabina-bina nu ngaranna Dayang

Sumbi, tapi hanjakal manehna diasingkeun ka leuweung

alatan nandang panyakit nu teu cageur-cageur, nu

dianggap bisa ngabalukarkeun boborna wibawa jeung

komara sang Raja. Dina sajeroning pangasingan, pikeun

ngaleungitkeun kakesel, nya sapopoena sok ngadon ninun

di saung ranggonna Hiji mangsa keur anteng ninun,

taropong paragi ngasupkeun benang kana rentangan

anyaman benang murag ka handapeun saung. Kulantaran

keur kagok digawe tambah hoream turun ti saung, Dayang

Sumbi ngucap ka sing saha bae nu daek mangnyokotkeun

jeung nganteurkeun eta alat ka manehna, lamun awewe

rek dijadikeun dulur, mun lalaki rek dijadikeun

salaki.. Nya harita aya anjing jalu nu ngaran si

Tumang nyokot eta alat jeung nganteurkeun ka Dayang

Sumbi. Barang mireungeuh yen nu nganteurkeun taropong

teh mangrupa anjing jalu atuh kacida ngagebegna ku

alatan geus ragrag ucap nu keur elmu sunda mah ucap

teh sarua jeung sumpah nu teu meunang dibolaykeun.

Bari ngaheruk ku lantaran geus sumpah tea, nya kapaksa

Dayang Sumbi kudu ngalakonan kawin jeung anjing nu

ngaran si Tumang, nepi ka boga budak lalaki nu kacida

kasepna nu dingaranan Sangkuriang.

Sangkuriang ti orok nepi ka mangkat baleg, salawasna

diasuh jeung diaping ku Si Tumang, kamana Sangkuriang

lumampah didinya si Tumang ngintil marengan. Hiji

mangsa Dayang Sumbi hayangeun pisan jantung mencek,

mani asa geus aya dina lentah, nya gancang nitah

Sangkuriang sangkan moro mencek jeung kudu kabawa

jantungna. Tapi dadak dumadakan harita nepi ka sapoe

jeput teu panggih jeung sato naon-naon, sedeng waktu

geus nyerelek maju ka burit. Sangkuriang bingung ku

lantaran can hasil nedunan kahayang nu jadi indung,

Sangkuriang sieun nu jadi indungna bendu mun mulang

teu mawa hasil. Barang ret ka si Tumang nya timbul

akalna, terus si Tumang dipanah jeung dicokot

jantungna, terus dibawa jeung dipasrahkeun ka

indungna. Ku Dayang Sumbi ditarima terus diasakan.

Dina sajeroning masak Dayang Sumbi ras inget ka si

Tumang, anu saterusna ditanyakeun ka Sangkuriang

kamana si Tumang. Barang ditanya kitu Sangkuriang

ngabetem teu ngajawab, tapi sanggeus disedek, ahirna

Sangkuriang wakca balaka, yen anu eukeur dipasak ku

Dayang Sumbi teh eta jajantungna si Tumang. Atuh dadak

sakala Dayang Sumbi ambek kacida sabab si Tumang teh

bapana Sangkuriang, bakat ku ambek sinduk batok nu

keur dipake masak harita ditakolkeun kana sirah

Sangkuriang nepi ka baloboran getih nu ngabalukarkeun

sirahna pitak jeung terus diusir. Sangkuriang minggat

teu puguh arah tujuan kalunta-lunta asup leuweung

kaluar leuweung naek gunung-turun gunung, asup guha

kaluar guha, nya bari ngelmu sakapan-paran.

Gancangna carita liwat welasan taun Sangkuriang

tumuwuh jadi jajaka nu gagah kasep tur luhung ku elmu,

jembar ku pangabisa. Kersaning nu Maha Kawasa, hiji

mangsa panggih jeung Dayang Sumbi nu sacara lahir

wujudna teu robah lir parawan welasan taun geulis

kabina-bina lir widadari ti kahiyangan, lantaran

ngagem elmu awet jaya. Duanana pada-pada teu wawuh

pangrasana karek tepung munggaran harita. Barang

paamprok timbul tatali asih, pada-pada mentangkeun

jamparing asih geugeut layeut lir gula jeung peueut

teu bisa dipisahkeun, nya terus patali jangji rek

hirup babarengan ngawangun rumahtangga ka cai jadi

saleuwi ka darat jadi salogak.

Hiji mangsa Dayang Sumbi keur anteng nyiaran buuk

Sangkuriang, katenjo aya pitak dina sirah Sangkuriang,

harita Dayang Sumbi ngagebeg sabab ras inget ka nu

jadi anakna waktu keur leutik ditakol ku sinduk persis

palebah eta pitak. Nya gancang tatalepa tumanya ka

Sangkuriang nalungtik sajarahna eta pitak. Sanggeus

dicaritakeun nu sabenerna atuh kacida reuwasna horeng

eta Sangkuriang teh anakna nu geus heubeul diteangan

dianti-anti hayang kapanggih deui, atuh gancang ku

Dayang Sumbi dibejer-beaskeun yen sabenerna manehna

teh indungna kalayan menta ka Sangkuriang sangkan

pamaksudan hayang hirup laki-rabi jeung manehna

dibolaykeun, sabab teu mungkin anak kawin ka indung.

Ngadenge caritaan Dayang Sumbi kitu Sangkuriang teu

percaya, alesanana teu mungkin wujud nu jadi indung

bisa leuwih ngora tibatan dirina, Sangkuriang boga

anggapan yen caritaan kitu teh, sakadar alesan pikeun

ngabolaykeun jangji pasini. Dayang Sumbi terus

ngajebejerbeaskeun ceuk paribasa nepi ka beak dengkak

ngajelaskeun sangkan nu jadi anak sadar jeung narima

kana kanyataan nu tumiba, tapi Sangkuriang tetep teu

percaya jeung keukeuh maksa pikeun ngawujudkeun tali

rarabi rumahtangga, malahan jadi ngabuburu sagala

hayang harita keneh dilaksanakeun. Mireungeuh kahayang

Sangkuriang kitu, Dayang Sumbi ngaheruk buntu laku

beakeun jalan pikeun nyingkahan, harita timbul akal

sangkan tali rarabi bisa dibatalkeun ku jalan

nyanggupan pikeun kawin tapi aya sarat, nyaeta

Sangkuriang dina jero sapeuting kudu bisa ngabendung

nyieun talaga gede jeung parahu pikeun lalayaran

madukeun kaasih, nu ceuk pikirna pamohalan eta sarat

bisa katedunan ku Sangkuriang.

Sangkuriang nyanggupan, kalayan gancang guragiru

ngumpulkeun madia baladna bangsa lelembut nu katelah

Guriang Tujuh, nya prak migawe naon nu dipikahayang

Dayang Sumbi. Teu kungsi sapeuting eta pagaweaan ampir

anggeus, atuh nempo kaayaan kitu Dayang Sumbi kacida

reuwasna, sabab sieun ku dosa. Dayang Sumbi terus

sidakep situhu tunggal mujasmedi, jumerit menta

pituduh Nu Kawasa sangkan Sangkuriang teu bisa

nganggeuskeun pagaweanana. Sangeus nampa pituduh,

gura-giru Dayang Sumbi ngerahkeun masyarakat di

wewengkon eta sangkan ngebeberkeun jeung ngelebetkeun

boeh rarang nu didamaran ku obor nu nimbulkeun

pantulan cahaya katingalina mangrupa balebat tanda

peuting rek ganti beurang, kitu oge ibu-ibu jeung

para wanoja dikeprik dimana-mana sangkan gancang

babarengan narutu lisung tutunggulan.

Ku ayana cahaya jeung lisung tutunggulan, hayam jago

jadi reang pating kongkorongok. Mireungeuh kajadian

kitu, Guriang Tujuh nu keur ngangsitkeun pagawean

kacida reuwaseun, atuh gancang kalabur ngalaleungit

deui teu sanggup neruskeun sabab sieun kabeurangan, nu

balukarna naon nu jadi sarat ti Dayang Sumbi teu bisa

direngsekeun ku Sangkuriang.

Ngarasa ditipu Sangkuriang kacida ambekna, parahu nu

can rengse terus ditalapung nya ragrag jadi Gunung

Tangkubanparahu, tunggul-tunggul sesa nuar kai pikeun

nyieun parahu robah ngajadi Gunung Bukittunggul,

sedengkeun tumpukan dahan, pangpang, rerenteng jeung

daun kai ngajadi Gunung Burangrang. Sangkuriang teu

puas, anu saterusna ngudag-ngudag Dayang Sumbi, ceuk

sakaol sapanjang jaman tepi ka wanci ayeuna

Sangkuriang masih terus ngudag-ngudak Dayang Sumbi. 

........................

hanca**

bersambung.......